آ
یەکێک لە سیاسەتەکانی دەسەڵاتی داگیرکەران بە تایبەت لە ئێراندا کە لە ڕێگەی کۆمەڵگا سازی شادانەیی، ئەوەیە کە کومەڵگایەکی دو سازاکوتو بون و سەرکوتکراو بونۆ بە.
یەکێک لە تایبەت مەندیەکانی سیستمێکی پاوان خواز یان سیستمێکی تۆتالیتاریزم هەمیشە هەوڵیانداوە کە بەهەر شێوازێک کۆمەڵگا ئەتۆمی بکات. کاتێک کۆمەڵگا تاک تاک کرا و خەڵک سەرقاڵی کەشە کانی تاکە کەسی وەک کار یان بەرژەوەندیەکانی تایبەتی خۆیەتی کە لە هیچ بواریک دا نەتوانن یەکگرتو و هاو دەنگ بن.
لە کۆمەڵگا سازی شادانەیی دا کە لە سەر ئەساسی موادە هۆشبەرەکان دا درووست دەکردار کەسایەتیەکان تاک دەکەن، بەواتەیەک ئەو کەسەی وا تووشی مادە حۆشبەرە بە دەر، بەواتەیەک ئەو کەسەی وا تووشی مادە هۆشبەر است.
لە کاتی نەشەییدا شێوازێک خیاڵاوای بۆ ئەو کەسایەتیانەی کە چەشتەخۆرەی مودادە هۆشبەرەکانن ساز دەبێت کە دونیایێکی وەهمی و دور لە ڕاستیەکانی ژیان.
کاتێک کارتێکەری مواد هۆشبەرەکان یانی لە نەشەیی و ئەو حاڵتە خیاڵاویەی نامێنی. خوماری بە سەر جەستەیدا زاڵ دەبیت کە بە ئێش و ئازار و کارتێکەری لە سەر جەستەو مەشک و ڕەوانیان دادەنیت و بە کەتایی بە ئەم ئازارانە دەبەت بەو گراته است.
مادە هۆشبەرەکان کارتێکەری تەواوی لە سەرئاکارو شیوازی هەڵسووکەوتی و تەناەت هەزریشی دەبێت.
هەوڵ دان بۆ سەندنی شۆناسی کورد بوونیان و گۆڕینی بە پانئێرانیزم.
لە ڕێگەی پاکتاوی شۆناسی نەتەوەی و دیمۆگرافی بەتایبەت لە کرماشان ولە بواری ئایینی شێعە کە حاکمیەتی وڵاتەکەی بەدەستەوەگرتوە نەیتوانێوە زاڵ بێت بە سەر هەستی نیشتمانی و وڵاتپارێزی بەو بۆنەوە زیاترین ڕێگە بۆ کارتێکەری سەبارەت بەوەی کە کۆمەڵگایەکی دارۆخاو لە ئەو ناوچەیە ساز کات هەوڵی خۆی داوە لە ڕێگەی مادە هۆشبەرەکانەوە کاریگەریان هەبێ.
دوای ئەوەی کە ڕژیمی دیکتاتۆری کۆماری ئیسلامی هاتە سەر کار ئەمجار ئەم ڕژیمە لە ورمێ دا پیلانی هەناردە کردنی مادەی هۆشبەری هێڕۆیینی دامەزراند و هێڕۆیینی خستە ناوو شاری ورمێ وە هەمان پیلانی سەردەمی پەهلەوی درێزە پێدا. ئاشپەزخانەکانی هێڕۆیینی درووست کرد لەوێ بە ئاستی گەورەبوونی خۆی گەیشت کە تەنانەت لەم شارەوە هیڕۆیین وەک برەندێک باشی لە ئامریکا ناسراوە.
پیلانەکانی ئەم ڕژیمە بەمە تەواوی نەهات کە چەند ساڵێک لەوە پێش لە شاری سەردەشت ئاشپەزخانەی مادەی شووشەی دامەزراند کە تەنانەت ئێستا مادەی هۆشبەری شوشەی سەردەشت یێکێک لە ناسراوترین مادە هۆشبەرەکان.
کە لە ئەم ڕێگەوە گەنج و لاوی ئەم کۆمەلگایە چەشت خۆرەی مواد و هەم لم رێگەی ئەعدام و تەنانەت کەسایەتیە سیاسیەکانیش هەر بە ناوی قاچاخچی و مافیا دەکێشنە پای ئەعدام.
ڕژیمی ئێران بەرهەمهێنەر و فرۆشیاری موادە هۆشبەرکانی جیهانە. وەزارەتی خەزێنەداری ئەمریکا ڕایگەیان کە سپای پاستاڕان مافیای هەناردە کردنی مادە هۆشبەرەکانە. کوردستان بە گشتی کراوەتە جادەی ترانزیتی مافیای سپای پاستاران لەگەڵ دنیای غەرب. هەر لەبەر ئەوە ڕژیمی داگیرکەری پت و سێدارە سیاسەتی شادانەیەوە مادەی هۆشبەری زۆرتر و بە نرخی کەم خستوەتە ناو گنجەکان و قوتابیەکانی کوردەوە.
جێگای دڵخۆشیە کە لەم دوو ساڵەی ڕابردوودا خەڵکی کوردستان ڕۆژهەڵات ئاگادار و وشیار بوونەتەوە و ئێستا کەمتر تووشی ئەم مادە هۆشبەرانە دەبن و خۆبەخشانە هەزاران کەمپەین و کەمپی تەرکی موادە هۆشبەرەکان ڕێکخراون کە بە هەموو کەم و کوریەکەوە هەوڵ دەدەن کە جێگەی دەست خۆشی و پێزانینن.
